Stary cmentarz w Bystrem k. Czarnej

[adrotate group=”9″]

Nazwa miejscowości pochodzi od potoku Bystry (Bystrzański) przepływającego przez wieś i oddaje szybki (bystry) charakter biegu wody w tej rzece.
W XVI w. teren wsi był częścią Michniowca i wówczas został zagospodarowany. Wyodrębnienie odrębnej miejscowości Bystre nastąpiło pod koniec XVI w. pierwsza wzmianka o tej osadzie pochodzi z 1607 r. Osada była częścią królewskich dóbr stołowych podległych Ekonomii Samborskiej, która dzieliła się na krainy. Bystre należało do krainy Lipeckiej. Stan taki utrzymał się do pierwszego rozbioru Polski, kiedy to ekonomię włączono do austriackich dóbr rządowych. Austriacy przejęli grunty dawnego wójtostwa, po parcelacji osadzono tu kolonistów miejscowego pochodzenia.
Przez pewien czas istniała tu samodzielna jednostka administracyjna Bystre Kolonia. Z czasem ta odrębność całkowicie znikła. Później wieś przechodziła w różne ręce.
W 1951 r. z powodu regulacji granicy pomiędzy Polską a Związkiem Radzieckim, dawni mieszkańcy Bystrego zostali wysiedleni w głąb Ukrainy w rejon Doniecka oraz do obłasti Mikołajewskiej do wioski Żowtniewo. Ponieważ granica państwowa w rejonie Magury Łomniańskiej wytyczona została w sposób sztuczny, po stronie polskiej znalazła się część terenu wsi Mszaniec, południowa część tego obszaru zwanego Zawadka włączono w granice wsi Bystre.
Ze starej zabudowy Bystrego pozostało zaledwie 10 budynków. Mimo tego Bystre jest jedną z nielicznych miejscowości w Bieszczadach, gdzie dobrze widoczne są różne przykłady dawnego budownictwa wiejskiego charakterystycznego dla regionu. We wsi zachowały się ciekawe przykłady miejscowej ludowej kamieniarki. W centrum wsi okazała cerkiew p.w. św. Michała Archanioła, zbudowana w 1902 r. w tzw. narodowym stylu ukraińskim wg projektu inspirowanego wzorcami huculskimi.

W 1951 r. z inicjatywy księdza Godlewicza z Czarnej i nowych mieszkańców podjęto próbę adaptacji cerkwi na kościół rzymskokatolicki. Nie dopuściły do tego ówczesne władze. Obiekt pozostał opuszczony i rozpoczął się powolny proces niszczenia zabytku. Część wyposażenia została rozkradziona m.in. przez funkcjonariuszy UB. Większość trafiła do składnicy ikon w Łańcucie.
W latach 80-tych cerkiew objęło ochroną Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, staraniem, którego udało się przeprowadzić remonty. Zabezpieczono obiekt przed dalszą dewastacją. Obecnie znajduje się tu lapidarium krzyży i przedmiotów kultu religijnego z cmentarzy i cerkwisk bieszczadzkich.

Cmentarz przycerkiewny powstał pod koniec XVI w. użytkowany do początków XIX w. Zachowały się dwie płyty grobowe z piaskowca z zatartymi napisami cyrylicą; ułożone obecnie przed wejściem głównym. Po drugiej stronie drogi, 100 m na południe znajduje się jeden z ładniejszych cmentarzy w Bieszczadach. Zachowało się na nim 13 nagrobków o oryginalnej kamieniarce niewiadomego pochodzenia.

Facebook Comments

Related posts